De natuur biedt ongelofelijk veel opties om onze gezondheid te versterken. Van de kruidengeneeskunde, de traditionele plantenleer, kunnen we veel leren. Voor het boosten van je mentale gezondheid kunnen tal van planten en kruiden je ondersteunen. Als kruidengeneeskundige zocht ik vijf simpele en alledaagse huis-, tuin-, en keukenplanten voor je uit die je makkelijk zelf kan telen en inzetten voor een beter humeur. Welke dat zijn? In ieder geval behoren ze tot mijn favoriete plantjes. Lees hieronder verder!
Dit artikel is geheel onafhankelijk tot stand gekomen. Momenteel heeft FREEYA zich alleen als partner aangemeld bij www.bol.com. Bij een eventuele aankoop via dit artikel bij deze webshop zal FREEYA een klein percentage als commissie kunnen ontvangen, zonder extra kosten voor jou. Met deze opbrengsten kan meer tijd en liefde worden besteed aan de website en steun je FREEYA om meer content te maken. FREEYA raadt alleen producten aan die Femke zelf gebruikt. Bij een eventuele bestelling schakelt u met de leverancier en niet met FREEYA. Voor meer informatie, zie bol.com affiliate marketingprogramma.
Wat is kruidengeneeskunde?
Kruidengeneeskunde is een duizenden jaren oude methode om ziektes te behandelen waarbij gebruik wordt gemaakt van plantaardig materiaal. Ook in de tijd van de Oude Egyptenaren en Grieken werd deze geneeskunde toegepast. De veelzijdige werking van kruiden kunnen een uitwerking hebben op verschillende vlakken, zoals emotioneel, mentaal en/of fysiek vlak.
De reguliere geneeskunde is een afgeleide vorm van de kruiden- en natuurgeneeskunde en is in vergelijking pas recentelijk ontstaan. Ongeveer 200 jaar geleden is de reguliere geneeskunde volledig omarmd in de maatschappij en is de natuurgeneeskunde ‘weggezet’ als alternatief.
Hippocrates is de grondlegger voor zowel de reguliere als complementaire geneeskunde, waaronder de kruidengeneeskunde. Veel reguliere geneesmiddelen zijn in de oorsprong echter afgeleid van de uitwerking van planten op de mens. Tegenwoordig worden voornamelijk synthetische stoffen gebruikt in medicijnen.
De reguliere geneeskunde is de aangewezen oplossing bij ernstige ziekten, aandoeningen of afwijkingen en de eerste go-to bij gezondheidstwijfels en -klachten. Kruidengeneeskunde kan worden gebruikt voor preventie, begeleiding en het verlichten van pijn of symptomen, bijvoorbeeld voor slaapproblemen, angsten en vermoeidheid.
Wat kunnen we leren van kruidengeneeskunde?
De reguliere geneeskunde heeft ons veel gebracht en bij (ernstigere) klachten is het altijd raadzaam om een medisch arts te raadplegen die ook als enige een diagnose kan stellen. De kruidengeneeskunde kan echter goed ingezet worden bij het onderhouden van een goede gezondheid en bij het verlichten van klachten.
Kruiden worden al duizenden jaren toegepast door (oudere) wijzen, helers en genezers van de samenleving en daar is dus veel ervaring mee opgedaan. Eigenlijk heeft de mens ook altijd heel dicht bij de natuur geleefd en is dat pas de laatste paar eeuwen veranderd. Die verandering heeft ervoor gezorgd dat we in het algemeen helaas steeds minder goed weten wat de natuur, de planten, de kruiden voor ons kunnen betekenen. Het mooie is dat de medische wetenschap steeds vaker de effecten van natuurlijke ingrediënten onderzoekt en de werking daardoor ook wetenschappelijk kan worden aangetoond.
Het gebruik van kruiden kan vaak veilig. In bepaalde gevallen is begeleiding van een natuur- of kruidengeneeskundige aan te bevelen of is het inschakelen van een medisch arts gewenst, bijvoorbeeld bij gezondheidsproblemen of bij het gebruik van bepaalde klachten. Veel huis-, tuin- en keukenkruiden kunnen makkelijk zelf toegepast worden, denk maar aan de fijne smaken en geuren die kruiden ons eten kunnen bieden. En dat terwijl we vaak niet eens weten wat de gezondheidsbevorderende effecten zijn. En dat is zonde. Ik geloof dat kennis kracht en macht geeft. Natuurlijk hoeft niet iedereen een opleiding natuur-, kruidengeneeskunde of plantkunde te volgen, maar wat basale kennis over kruiden en hun nuttige uitwerking op ons gemoed kan nuttig zijn. Zo ook voor stemmingsproblematiek.
Vijf huis-, tuin-, en keukenkruiden met een antidepressieve werking
Hieronder heb ik vijf kruiden gekozen die makkelijk in je huis en tuin kunnen groeien en (relatief) veilig ingezet kunnen worden. Ze zijn vrij bekend en worden veelal gebruikt.
Rozemarijn in de kruidengeneeskunde
Rosmarinus officinalis de plantenkundige benaming van rozemarijn heeft effect op ons humeur, stemming en mentale gezondheid. Het is bekend als een werkzaam kruid bij een depressie, nervositeit, onrust en spanning. Ook werkt het als stimulans en kan goed ingezet worden om slaperigheid en vermoeidheid te verdrijven. Uiteraard heeft rozemarijn ook nog andere effecten op het lichaam die ik hier niet benoem.
Rozemarijn kan zowel gedroogd als vers worden gebruikt. Bijvoorbeeld als smaakmaker bij ovenaardappels, in een soep of in vleesgerechten. Daarnaast is verse rozemarijn met een vers schijfje citroen jouw go-to om de dag goed te beginnen: het werkt verkwikkend en heeft een gunstige werking op ons gemoed. Ook kan de etherische olie van rozemarijn goed in gezet worden om de concentratie te verhogen.
Even opletten: niet gebruiken tijdens zwangerschap (keukenkruid mag wel worden gebruikt) en bij ontstekingen van het maagdarmvlies en vermijd hoge doseringen van etherische olie.
Rozemarijn is een Mediterrane plant, maar gedijt goed in Nederland. De plant kan zowel in de tuin of binnenshuis geteeld worden. In de directe aarde of in potten. In het vroege voorjaar en na de bloedperiode is het verstandig om de rozemarijn even bij te snoeien. Doe je dat niet dan kan het onderste gedeelte van de plant gaan verhouten. Een beetje Mediterrane plantenvoeding aanbieden in het voorjaar en najaar kan ook geen kwaad.
Lavendel in de kruidengeneeskunde
De plantenkundige naam van lavendel is Lavendula angustifolia en kan ingezet worden bij stress en slapeloosheid en werkt als sedativum: ontspannend, kalmerend voor het zenuwstelsel en het kan ook een slaap bevorderende werking hebben. Het is tevens een erg bekende plant en geur. Wellicht heb je deze plant ook wel al in je tuin staan, maar ben je nog niet bekend met het gebruiken van lavendel in de keuken. Ook deze van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied, Noord-Italië en de Balkan komende plant is veelzijdig en is meer dan alleen een sierplant en geur ingrediënt.
Lavendel kan zowel gedroogd als vers worden genuttigd. In de keuken worden de verse bloemen vaak ter decoratie aangebracht, maar ook gedroogd zijn er tal van manieren te bedenken om lavendel te verwerken in je leven. Zo is een heerlijke lavendelthee goed om voor het slapen te nuttigen als extra zetje om de slaap te vatten, maar zelf gebruik ik ook etherische lavendelolie met gedemineraliseerd water in een aroma diffuser om de ruimte te bevochtigen met een heerlijke geur om kalm en ontspannen in slaap te vallen. Van oudsher wordt gedroogde lavendel ook in de Zuid-Franse keuken gebruikt, zoals in het traditionele Provinciale kruidenmengsel. Als kers op de taart leent lavendel zich ook heel goed om gebruikt te worden in lig- of voetenbaden, vers of gedroogd, of in een badmelk of -olie of lichaamscrème met etherische lavendelolie.
Even opletten: gebruik met mate bij zwangerschap.
Ook de lavendelplant gedijt goed in Nederland. De plant kan zowel in de tuin of binnenshuis worden geteeld. In de directe aarde of in potten. In het vroege voorjaar en na de bloedperiode is het verstandig om de lavendel even bij te snoeien. Doe je dat niet dan kan het onderste gedeelte van de plant ook hier gaan verhouten. Ook lavendel houdt van een beetje mediterrane plantenvoeding in het voor- en najaar.
Citroenmelisse in de kruidengeneeskunde
Citroenmelisse is bij plantkundigen ook wel bekend als Melissa officinalis en is een veelzijdig plantje met tal van lichamelijke remedies, maar is ook nuttig voor onze mentale gezondheid. Het is een natuurlijk antidepressivum en werkt dus opbeurend. Tevens is het een sedativum, net zoals lavendel. Ook werk het goed bij stress. Het is een van oorsprong waarschijnlijk Zuid-Europese plant met een heerlijke frisse citroenachtige geur, waar je meteen blij van wordt!
Gedroogde of verse citroenmelisse gebruiken, is allebei mogelijk. Het is lekker als thee of gebruik het kruid in een ligbad. Ook in de keuken kan citroenmelisse veelzijdig ingezet worden, bijvoorbeeld bij visgerechten, in soepen en sauzen. Een tinctuur of druppels van citroenmelisse behoort ook tot de mogelijkheden en is goed in te zetten in stressvolle periodes.
Even opletten: vermijd de etherische olie van citroenmelisse tijdens de zwangerschap en uitwendig gebruik bij een gevoelige huid.
Citroenmelisse leent zicht goed voor een (zonnig) plekje in de tuin in de directe grond vanwege de hoogte. Het is tevens mogelijk om het in een pot te telen. Ondanks dat de plant van oorsprong uit warmere gebieden komt, gedijt deze plant ook goed in ons kikkerlandje.
Kamille in de kruidengeneeskunde
Als relaxans wordt Matricaria chamomilla ofwel Kamille al van oudsher gebruikt bij spanningen, stress, angst, nervositeit, onrust, nachtmerries, vermoeidheid en slapeloosheid en is het ook bekend vanwege een antiseptische werking. Wellicht wel een van de bekendere kruiden voor de getoonde klachten en voor tal van lichamelijke klachten. Al wordt de plant zelf wellicht minder vaak bewust in de tuin geïntroduceerd. En dat is zonde vanwege de gezondheidsvoordelen bij gebruik, maar ook omdat andere planten goed gedijen in de aanwezigheid van kamille.
Kamille is ook zowel vers als gedroogd te gebruiken, bijvoorbeeld als thee, en is goed te mengen met citroenmelisse. Het is een zacht kruid en ideaal voor moeder en kind. Heerlijk om ook in een ontspannen ligbad te gebruiken of als ingrediënt van een lichaamscrème of -melk. In de keuken kan kamille worden gebruikt bij het maken van siroop, saus en zelfs in cake vanwege de zoetige smaak, maar is ook lekker als smaakmaker bij (wit)vis.
Even opletten: vermijd gebruik van etherische olie bij zwangerschap en bloedverdunnende medicatie en niet langdurig gebruiken. Klik hier voor meer informatie over de contra-indicaties van kamille.
De kamille is winterhard en dat is een voordeel hier in Nederland. Het is een sterke en makkelijk pioniersplantje dat dus vaak als eerste verschijnt op braakliggend en voedingsarm terrein. Het leent zich perfect als onderdeel van grasveldje, maar kan ook als grondbedekker dienen. Kamille zaden hoef je niet met potgrond te bedekken en houd ze in het begin vochtig. Zorg voor een goed vocht doorlatende (zand)grond, ook in een pot. Het is aan te raden om in het vroege voorjaar en na de bloeiperiode goed te snoeien.
Basilicum in de kruidengeneeskunde
Ocimim basilicum beter bekend als basilicum is een Mediterraan kruidenplantje dat ingezet kan worden bij neerslachtigheid, stress en angst en werkt als stimulans om vermoeidheid en slaperigheid te verdrijven. Het is een veelvuldig gebruikt aromatisch keukenplantje waarvan de effecten voor onze stemming waarschijnlijk veel minder bekend zijn. Maar ook zijn er tal van andere lichamelijke effecten bekend. In de natuur komen ze nog zelden wild voor.
Basilicum kan gedroogd en vers genuttigd worden. Het is een perfecte smaakmaker voor tomatengerechten en een veelvoorkomend ingrediënt in de Italiaanse en Mediterrane keuken, zoals in pesto, tomatensalade, een pasta en olie. Ook in Azië worden de bladeren en zaadjes gebruikt in gerechten. Kortom vele toepassingen bij het koken!
Het is niet de makkelijkste plant, die basilicum. Hij is namelijk niet winterhard, redelijk kwetsbaar en kan daarom het beste binnenshuis gehouden worden. Basilicum heeft veel liefde en aandacht nodig om goed te gedijen.
Geef het plantje ten eerste voldoende ruimte in een pot met minimaal 10 centimeter afstand tussen twee plantjes. Het heeft dagelijks een scheutje water nodig van onderaf in een schaaltje, zodat de wortels zelf het water kunnen opnemen door een gaatje of gaatjes onderaan in de pot. In een grotere plantenbak hoeft dit waarschijnlijk minder vaak. Knip een takje af, maar wel 1 centimeter boven de plek waar er blaadjes uit de steel groeien en alleen als de plant zelf minimaal 20 centimeter hoog is.
Even opletten: Veel van de bovenstaande informatie is geschreven vanuit het perspectief van de kruidengeneeskunde waarvan een aantal gezondheidsclaims in afwachting zijn van goedkeuring door de Europese Commissie.
